وهابیت به تبع ابن تیمیه، در عبادت فقط دو چیز را معتبر می شمارند: 1. نهایت حب؛ 2. نهایت ذل. به همین دلیل هر نوع حبی را که همراه با خضوع باشد، به شرک در عبادت حمل می کنند، از جمله خضوع در برابر اولیای الهی که همراه با حب آنهاست. و گاهی عبادت را به هر چیزی که مورد حب و رضایت خدا باشد اطلاق می کنند.
ابن تیمیه در مجموع الفتاوی می نویسد: «وَالْعِبَادَةُ: اسْمٌ یجْمَعُ غَایةَ الْحُبِّ لَهُ وَغَایةَ الذُّلِّ لَهُ فَمَنْ ذَلَّ لِغَیرِهِ مَعَ بُغْضِهِ لَمْ یکنْ عَابِدًا وَمَنْ أَحَبَّهُ مِنْ غَیرِ ذُلٍّ لَهُ لَمْ یکنْ عَابِدًا . بَلْ یُ هُوَ الْمَحْبُوبَ الْمُطْلَقَ»؛1 و در جای دیگری می نویسد: «"الْعِبَادَةُ" هِی اسْمٌ جَامِعٌ لِکلِّ مَا یحِبُّهُ اللَّهُ وَیرْضَاهُ».2
و شاگرد او ابن قیم می نویسد: «العبودیة قامت علی ساقین لا قوام لها بدونهما غایة الحب مع غایة الذل هذا تمام العبودیة».3 صالح بن فوزان نیز همان راه را پیموده، می نویسد: «العبادة هی: غایة الذل مع غایة الحب».4 سلیمان بن عبدالله بن محمد بن عبدالوهاب نیز تعریف دوم ابن تیمیه را برگزیده است.5
اشکالات وارد بر تعریف وهابیت
اگر تعریف (نهایت حب و ذل) را برای عبادت بپذیریم و آن را ملاک قرار دهیم، تالی فاسدهایی دارد که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
۱. در این صورت عبادت اکثر مسلمانان داخل در معنای عبادت نمی شود، چون عبادت آنها دارای غایت ذل نیست.
۲. عبادت اکثر مسلمانان داخل در معنای عبادت نمی شود، چون عبادت آنها دارای غایت حب نیست.
۳. لازمه اش این است که خضوع زوجه برای زوج داخل در عبادت باشد، چون همراه با نهایت محبت هم هست.
۴. لازمه این تعریف این است که، خضوع مأمور به امیر یا مرئوس به رئیس، اگر همراه با محبت باشد عبادت او محسوب شود، چنان که بسیاری، امیرانِ خود را چنان دوست دارند که حاضرند در راه آنها جان دهند.
۵. همچنین باید خضوع ولد برای والدین، که دارای تذلل و محبت است، عبادت آنها محسوب شود. در حالی که خداوند متعال به این خضوع و محبت امر کرده است: «واخفض لهما جناح الذل من الرحمه».6 همچنین، خضوع در مقابل پیامبرص که با نهایت محبت همراه است، و تواضع در مقابل مؤمنین که با محبت آنها همراه است، و . همه عبادت محسوب شوند.
۶. از طرفی لازم می آید برخی عبادات از عبادت بودن خارج شوند، مثلاً احسان به همسایه و فقیر و حیوانات و . که همراه با ذل و خضوع نیست تا عبادت محسوب شود.
۷. اگر تعریف دوم ابن تیمیه را مد نظر قرار دهیم، در این صورت، عمل مشرکان که خدا آن را عبادت اصنام شمرده، عبادت نخواهد بود. چون مورد رضا و محبت خدا نیست.7
و اشکالات دیگری هم بر این تعریف وارد است که به همین مقدار اکتفا می کنیم.
۱. ابن تیمیة، مجموع الفتاوی، ص162.
۲. همان، ج10، ص149.
۳. ابن قیم الجوزیة، الجواب الکافی لمن سأل عن الدواء الشافی أو الداء والدواء، ج1، ص136.
۴. صالح بن فوزان، إعانة المستفید بشرح کتاب التوحید، ج2، ص36.
۵. سلیمان بن عبدالله بن محمد بن عبد الوهاب، التوضیح عن توحید الخلاق فی جواب أهل العراق وتذکرة أولی الألباب فی طریقة الشیخ محمد بن عبد الوهاب، ج2، ص61.
۶. سوره اسرا (17)، آیه 24.
۷. اشکالات مستفاد از کتاب توحید العباده، اثر نزار آل سنبل القطیبی است.
منبع: پایگاه تخصصی وهابیت پژوهی و جریان های سلفی
بررسی فرقه وهابیت و جریان تکفیر عبادت ,خضوع ,محبت ,تعریف ,وهابیت ,نهایت ,عبادت آنها ,آنها دارای ,معنای عبادت ,دارای غایت ,نهایت محبت منبع
درباره این سایت